Chỉ còn ít ngày trước thời điểm 1-6-2025 - mốc bắt buộc áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, nhưng nhiều hộ kinh doanh vẫn chưa thực sự sẵn sàng.
1.Lúng túng với máy tính tiền
Chị H., đại diện một hộ kinh doanh thực phẩm, lo lắng về việc tồn kho không có hóa đơn đầu vào khi áp dụng quy định sử dụng máy tính tiền từ 1/6 để phát hành hóa đơn. Ông Nguyễn Ngọc Tịnh (Hội Tư vấn và đại lý thuế TP.HCM) cho biết đây là tình trạng phổ biến, nhưng pháp luật hiện hành không có quy định rõ ràng về việc ghi nhận hàng tồn kho không hóa đơn.
Doanh thu bán ra qua máy tính tiền sẽ được ghi nhận minh bạch, nhưng nếu không có hóa đơn đầu vào hợp lệ, hộ kinh doanh dễ bị cơ quan thuế nghi ngờ và mời làm việc, đặc biệt liên quan đến việc giải trình hệ số K (tổng hàng bán ra so với tổng hàng tồn kho và hàng mua vào).
Các rủi ro phát sinh chủ yếu do trước đây mô hình thuế khoán không yêu cầu hệ thống kế toán phức tạp và nhiều hộ mua hàng từ thương lái, cá nhân không có hóa đơn. Trường hợp mua từ cá nhân không sản xuất (như thương lái) thì bắt buộc phải có hóa đơn hợp lệ. Nếu không, hóa đơn bán ra sẽ không có giá trị pháp lý.
Một số hộ kinh doanh đã bị phạt do ghi thiếu thông tin hoặc sử dụng mã số thuế không hợp lệ để "xả hàng tồn". Đây là lời cảnh báo về sự cần thiết phải tuân thủ quy định về chứng từ và hóa đơn trong quá trình chuyển đổi số và áp dụng máy tính tiền.
2.Chật vật lo chi phí chuyển đổi
Theo Nghị định 70 (sửa đổi, bổ sung Nghị định 123), từ ngày 1-6-2025, tất cả hộ và cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỉ đồng trở lên bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế, phát hành từ máy tính tiền.
Đây là bước chuyển quan trọng từ thuế khoán truyền thống sang phương thức quản lý minh bạch, số hóa, nhưng kéo theo nhiều thách thức:
Chi phí tuân thủ tăng cao, bao gồm thiết bị, phần mềm bán hàng, chữ ký số, nhân sự hỗ trợ kế toán… dao động từ 1,5 triệu đến hàng chục triệu đồng/năm.
Nhiều hộ kinh doanh nhỏ lo ngại khó khăn trong áp dụng vì biên lợi nhuận thấp, chi phí mặt bằng cao.
Nếu không có hỗ trợ kịp thời, việc triển khai có thể không thành công, gây lo ngại cho hàng triệu hộ kinh doanh.
Các chuyên gia nhận định, chủ trương này là cần thiết để thúc đẩy chuyển đổi số và minh bạch thuế, nhưng rất cần chính sách hỗ trợ thiết thực cho các hộ kinh doanh nhỏ lẻ.
3. Bước đi đảm bảo công bằng kinh doanh
Luật sư Trần Minh Hùng cho biết thuế khoán sẽ bị xóa bỏ hoàn toàn chậm nhất vào năm 2026, theo Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị. Thay vào đó, hộ kinh doanh phải kê khai thuế theo doanh thu thực tế – một chủ trương mang tính chiến lược, nhằm hướng tới hệ thống thuế hiện đại, minh bạch và công bằng.
Lý do cần thay đổi:
Thuế khoán từng phù hợp khi hộ kinh doanh nhỏ, thiếu kỹ năng kế toán.
Tuy nhiên, mô hình này hiện thiếu minh bạch, gây thất thu, và không còn phù hợp với bối cảnh chuyển đổi số.
Việc kê khai thực tế giúp phản ánh đúng thu nhập, hạn chế việc "đóng thuế cảm tính" và thúc đẩy hộ cá thể tiến gần mô hình doanh nghiệp.
Tác động:
Gây ảnh hưởng đến nhiều hộ kinh doanh nhỏ, siêu nhỏ như quán vỉa hè, bán hàng online...
Yêu cầu hộ kinh doanh thay đổi thói quen ghi chép, sử dụng hóa đơn, lưu trữ chứng từ.
Khuyến nghị của luật sư Hùng:
Chủ động tìm hiểu luật thuế, nghị định, thông tư mới.
Đăng ký và cập nhật mã số thuế, thông tin kinh doanh với cơ quan thuế.
Làm quen với sổ sách kế toán, hóa đơn điện tử.
Cân nhắc thuê kế toán viên hoặc dùng dịch vụ tư vấn thuế.
Thường xuyên theo dõi thông tin từ cơ quan thuế để cập nhật kịp thời.
Đánh giá lại mô hình kinh doanh, cân nhắc chuyển đổi lên doanh nghiệp nếu có lợi.
