Cây dừa từ lâu đã trở thành hình ảnh quen thuộc và gần gũi trong đời sống của người dân Việt Nam, đặc biệt là ở các vùng ven biển và miền Tây Nam Bộ. Không chỉ che bóng mát hay cho trái ngọt mát lành, dừa còn là cây trồng không bỏ thứ gì, góp mặt trong từng bữa ăn, mái nhà, vật dụng sinh hoạt và cả những giá trị tinh thần sâu sắc. Với người Việt, dừa là biểu tượng của sự bền bỉ, giản dị và gắn bó keo sơn với quê hương từ đời này sang đời khác.
Cây dừa trong đời sống thường ngày
Cây dừa không đơn thuần chỉ là một loại cây lấy trái. Đối với người dân vùng sông nước đặc biệt là Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng hay Quảng Nam . Dừa là người bạn, là nguồn sống, là chốn tựa vào mỗi khi khó khăn.
- Nước dừa: mát lành, trong trẻo, không chỉ giúp giải khát mà còn có giá trị y học, hỗ trợ tiêu hóa và cung cấp điện giải tự nhiên.
- Cùi dừa: béo ngậy, được dùng trong nhiều món ăn truyền thống như chè dừa, bánh dừa, cá kho dừa, thịt kho rệu…
- Dầu dừa: chiết xuất từ cơm dừa, dùng để nấu ăn, làm đẹp, trị bệnh và chế biến công nghiệp.
- Lá dừa: từ mái nhà tranh đơn sơ, giỏ xách, nón lá đến các món đồ thủ công tinh xảo đều có thể từ lá dừa mà nên.
- Thân dừa: khi cây già, phần thân được dùng làm xà gồ, cột nhà, bàn ghế, tượng điêu khắc…
- Gáo và xơ dừa: dùng làm chén bát, thìa, lược, chổi, nệm xơ dừa hoặc các sản phẩm xuất khẩu.
Cây dừa vì thế được ví như cây không bỏ thứ gì, tất cả đều hữu dụng, từ gốc đến ngọn, từ trái non đến trái già. Đó là biểu tượng sống động cho lối sống tiết kiệm, khéo léo và đầy tính thích nghi của người dân Việt Nam.
Văn hoá làng quê
Cây dừa không chỉ có mặt trong đời sống sinh hoạt, mà còn gắn với ký ức, phong tục và truyền thống văn hóa dân gian như: trong thơ ca, trong lễ hội, trong đời sống tinh thần.
Cây dừa cũng là hình ảnh của người mẹ, người vợ, người phụ nữ Việt Nam – dịu dàng, cần mẫn, gánh vác cuộc sống với trái tim bền bỉ.
Giá trị kinh tế
Việt Nam là một trong những nước có diện tích trồng dừa lớn nhất thế giới, với hàng trăm nghìn hecta, tập trung chủ yếu tại tỉnh Bến Tre (được mệnh danh là “xứ dừa”).
Các sản phẩm từ dưa: kẹo dừa, nước dừa đóng lon, dầu dừa, mỹ phẩm từ dừa, thảm xơ dừa, gáo dừa thủ công…
Tạo công việc làm cho hàng triệu người lao động, đặc biệt cho những người nông dân ở dưới quê từ thu hoạch, sơ chế, đến sản xuất thủ công mỹ nghệ.
Dừa phù hợp với môi trường biển đổi khí hậu có thể sống được ở vùng đất nhiễm mặn, khô hạn, nơi nhiều cây trồng khác khó tồn tại.
Biểu tượng của sự bền bỉ và kiên cường
Trong cái nắng cháy miền Trung hay mưa bão miền Nam, cây dừa vẫn hiên ngang đứng đó, không ngã đổ, không rệu rã. Dáng dừa vươn cao, thân dẻo dai nhưng rất cứng cáp, gió thổi rì rào nhưng không làm cây gãy. Nó giống như người Việt, dẫu gian khổ vẫn vươn lên, dẫu chịu đựng vẫn không lùi bước. Không ngạc nhiên khi cây dừa trở thành biểu tượng trên các logo, huy hiệu, trong thơ văn, ca dao, trong kiến trúc và cả nghệ thuật đương đại.
Kết luận
Cây dừa không chỉ là loại cây trồng thông thường đó là linh hồn xanh của biết bao làng quê Việt. Dừa nuôi sống con người, làm giàu quê hương, bồi đắp văn hóa và truyền cảm hứng về sự sống bền bỉ, không ngừng vươn lên.
Cho dù xã hội có hiện đại đến đâu, những rặng dừa vẫn là biểu tượng thiêng liêng trong ký ức của bao thế hệ. Là nơi chốn bình yên để con người tìm về mỗi khi mỏi mệt, là màu xanh ký ức thấm đẫm hồn quê, hồn người Việt.
