Cà gai leo dài khoảng 60 - 100 cm. Lá cây có màu xanh, mọc so le với nhau, gốc lá hình lưỡi rìu hoặc có hình hơi tròn, mặt dưới lá có hình sao, có nhiều lông màu trắng mềm, không nhám, mặt trên lá có gai. Cây cà gai leo nở hoa từ tháng 4 - tháng 9 và quả cà gai leo thu hoạch vào khoảng tháng 9 - tháng 12.
Cà gai leo và cà độc dược giống nhau ở điểm nào?
- Cà gai leo hay còn gọi là cà lù, cà gai dây, cà vạnh, cà quánh, có tên khoa học là Solanum procumbens Lour.
- Cà độc dược còn có tên gọi khác như cà dược, cà lục dược, mạn đà la, sùa tùa, cà diên. Có tên khoa học là Datura metel L.
Cà gai leo và cà độc dược có những điểm giống nhau như:
Thuộc họ cà và giúp trị bệnh
Hai loài thực vật là cà gai leo và cà độc dược đều thuộc họ nhà cà và đều có dược tính nên nó được sử dụng để điều trị một số bệnh lý khác nhau. Trong y học cổ truyền Việt Nam và Trung Quốc cũng có các bài thuốc từ hai loại cây này và đến nay vẫn được lưu truyền.
Cà gai leo
Cà gai leo (Solanum procumbens Lour) có tác dụng:
- Bảo vệ tế bào gan và hỗ trợ chức năng gan.
- Được sử dụng trong điều trị viêm gan.
- Trị tình trạng phong thấp và hỗ trợ điều trị các vấn đề về đường hô hấp như hen suyễn và cảm cúm.
- Giảm đau xương khớp.
Cà độc dược
Cà độc dược (Datura metel L) có tác dụng:
- Được sử dụng để chữa đau xương khớp và viêm xoang.
- Có thể được sử dụng để giảm triệu chứng của hen suyễn và các vấn đề về đau thần kinh tọa.
- Giúp trị mụn nhọt và sâu răng.
- Giúp cải thiện tình trạng đau thần kinh toạ...
Lưu ý rằng việc sử dụng các loại thuốc từ thảo dược cần phải được thực hiện dưới sự giám sát của người chuyên môn hoặc bác sĩ, và không nên tự ý sử dụng mà không có sự tư vấn y tế.
Thành phần dược lý và hóa học tương tự nhau
Cả cà gai leo và cà độc dược đều chứa các alkaloid trong thành phần hóa học của chúng. Alkaloid là một nhóm các hợp chất hóa học chứa nitơ, carbon, hydro, oxy...và hình thành từ nhiều vi khuẩn, nấm. Những hợp chất này giúp bảo vệ cây khỏi tác nhân như ký sinh trùng, côn trùng và động vật ăn cây... gây hại.
Trong y học, alkaloid thường được sử dụng để giảm đau và gây tê. Tuy nhiên, việc sử dụng quá liều alkaloid có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn, hoặc thậm chí dẫn đến ngộ độc.
Những người không nên sử dụng
Cả cà gai leo và cà độc dược đều không phù hợp cho một số đối tượng nhất định:
- Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú.
- Những người có vấn đề về thận, tim mạch, hoặc cao huyết áp.
- Những người đang dùng thuốc điều trị, đang có vấn đề về sức khỏe, đang bị bệnh nền...
- Trẻ em không được sử dụng bài thuốc từ cả hai loại cây này.
Điều này nhấn mạnh rằng việc sử dụng các loại cây này trong y học cần phải được thực hiện cẩn thận và dưới sự giám sát của chuyên gia y tế, và không nên tự ý sử dụng mà không có sự tư vấn chuyên môn.
Lý do cần nhân biết rõ cà gai leo và cà độc dược?
Để sử dụng hai loại thảo dược này để chữa bệnh, chúng ta cần phải biết cách nhận biết rõ ràng sự khác biệt giữa cà gai leo và cà độc dược. Bởi vì cả hai loại thảo dược này đều chứa độc tính, nhưng trong cà độc dược lại có độc tính cao hơn nhiều. Nếu không phân biệt được và dùng sai, sẽ có thể gây ra ngộ độc cà độc dược, nguy hiểm đến tính mạng người dùng.
Cà gai leo và cà độc dược đều có chứa các hợp chất Alkaloid, nhưng cà độc dược còn có thêm một số độc tố khác bao gồm: hyoscyamine, atropine, scopolamine. Những độc tính này nếu dùng quá liều lượng sẽ gây ra các biểu hiện ngộ độc tương tự như ngộ độc rượu, như:
- Ngộ độc atropine làm cho người dùng giảm tiết mồ hôi, miệng khô, nói khó, nuốt khó, tim đập nhanh, đồng tử giãn, da đỏ nóng, gây ra ảo giác, mê sảng hoặc hôn mê.
- Ngộ độc scopolamine do cà độc dược gây ra làm cho người bệnh mất định hướng, sinh ra ảo giác, mất trí nhớ, mê sảng hay quá kích động.
- Ngộ độc hyoxin cũng có các triệu chứng tương tự với ngộ độc atropine, nhưng người bệnh sẽ bị ức chế thần kinh nhiều hơn, đồng tử giãn nhanh hơn.
- Hít khói từ cà độc dược, nếu bị ngộ độc sẽ có các triệu chứng sớm hơn nhưng tác dụng ngắn hơn. Ăn hoa, lá, quả cà độc dược, nếu bị ngộ độc sẽ có các triệu chứng muộn hơn nhưng lại kéo dài hơn.
Cách nhận biết cà gai leo và cà độc dược
Cà gai leo và cà độc dược là hai loại cây thuộc họ cà, có nhiều điểm giống nhau về hình dáng và công dụng, nhưng cũng có nhiều điểm khác biệt về thành phần hóa học và độc tính. Để phân biệt cà gai leo và cà độc dược, bạn có thể dựa vào những đặc điểm sau:
Cà gai leo
Cà gai leo có những đặc điểm như:
- Cà gai leo, một loài thực vật sống lưu niên, thường mọc thành bụi và có thể bò trườn dưới đất hoặc leo lên các vật xung quanh để phát triển
- Thân cây nhỏ, hóa gỗ, phủ đầy những lông trắng và gai nhọn từ gốc đến ngọn
- Lá của cà gai leo thường nhỏ hơn và mỏng hơn so với cà độc dược, chúng mọc đối xứng và có hình dạng như hình trứng hay thuôn dài
- Hoa của cây thường màu trắng hoặc màu tím, hoa thường mọc theo cụm
- Quả của cây cà gai leo khi chín thường có màu đỏ mọng, bóng lộn, quả khi còn xanh có màu xanh
- Mặc dù cà gai leo mang độc tính nhẹ hơn so với cà độc dược, nhưng vẫn cần được sử dụng cẩn thận
- Trong y học cổ truyền Đông y, dược liệu này có vị hơi the và tính ấm.
- Độc tính trong cà gai leo được biết đến là Alkaloid
- Chúng được bào chế thành các dạng thuốc như viên uống và trà, sử dụng rất tiện lợi.
Cà độc dược
Cà độc dược có những đặc điểm như:
- Cà độc dược, một loài thực vật sống hàng năm, thường là loài thân thảo mọc thẳng, thân cây có thể cao khoảng 2m. Gốc cây hóa gỗ, và thân cành non được phủ bởi lông tơ
- Màu sắc của thân và cành thường là màu xanh hoặc màu tím, tùy thuộc vào loài cụ thể của cà độc dược
- Lá cây là lá đơn, hình trứng, lớn hơn và dày hơn so với lá của cà gai leo
- Hoa của cây thường có hình dạng tương tự như hoa của rau muống, với màu sắc từ trắng đến tím hoặc lai giữa hai màu này. Các hoa thường lớn và đơn
- Quả của cây cà độc dược thường lớn hơn nhiều so với cà gai leo, có bề mặt nhiều gai nhọn, và chứa nhiều hạt màu nâu ở bên trong quả
- Độc tính của cà độc dược mạnh hơn và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của con người. Các chất độc trong cây này còn được Bộ Y tế quản lý như thuốc độc loại A, điều này thể hiện mức độ nguy hiểm của chúng
- Cà độc dược có vị cay và tính ôn
- Cà độc dược có nhiều độc tính như alkaloid, và một số độc tính khác như hyoscyamine, atropine, và scopolamine
- Hiện chưa có dạng bào chế sẵn nào để sử dụng trực tiếp từ cây cà độc dược.