Trong buổi báo cáo cuối kỳ, nhóm đầu tiên trình bày slide có ghi một gạch đầu dòng rất ấn tượng: "Hệ thống có khả năng xử lý đồng thời 1000 yêu cầu". Họ giải thích về công nghệ đã sử dụng và khẳng định về hiệu năng của hệ thống. Giảng viên gật đầu và cho qua.
Nhóm tiếp theo, khi đến phần hiệu năng, họ không nói gì cả. Thay vào đó, họ trình chiếu một video 30 giây. Video đó quay lại màn hình một công cụ kiểm thử đang bắn 1000 yêu cầu liên tục vào hệ thống, và các chỉ số phản hồi đều màu xanh. Cả căn phòng im lặng, và tôi thấy thầy giáo gật đầu một cách đầy tán thưởng.
Cả hai nhóm đều có một hệ thống tốt, nhưng nhóm thứ hai đã nhận được điểm A+, còn nhóm đầu tiên chỉ dừng ở mức B+. Sự khác biệt nằm ở một nguyên tắc cơ bản mà các nhà làm phim hay nhà văn đều thuộc lòng: "Show, Don't Tell" - Hãy cho xem, đừng chỉ nói.
Trong bài viết tổng kết của chuỗi bài về Pictory, chúng ta sẽ cùng nhau phân tích nguyên tắc vàng này và cách áp dụng nó để mọi công sức bạn bỏ ra cho đồ án đều được ghi nhận xứng đáng.
1. Hiểu Đúng Về "Show, Don
"Show, Don't Tell" là một nguyên tắc về việc cung cấp bằng chứng thay vì chỉ đưa ra những lời khẳng định. Trong đồ án công nghệ thông tin, điều này có thể được hiểu một cách đơn giản như sau:
Thay vì chỉ NÓI (Telling)... | Hãy CHO XEM (Showing)... |
"Giao diện của em rất thân thiện với người dùng." | Một video ngắn quay lại cảnh một người dùng mới có thể hoàn thành một tác vụ quan trọng một cách dễ dàng. |
"Thuật toán của em xử lý dữ liệu rất nhanh." | Một video so sánh thời gian thực thi của thuật toán cũ và thuật toán mới trên cùng một bộ dữ liệu. |
"Hệ thống được thiết kế theo kiến trúc microservices." | Một video mô phỏng luồng dữ liệu đi qua các service khác nhau khi có một yêu cầu từ người dùng. |
2. Tại Sao "Cho Xem" Lại Thuyết Phục Hơn "Chỉ Nói"?
Việc áp dụng nguyên tắc này không chỉ làm bài trình bày hấp dẫn hơn, mà còn tác động trực tiếp đến cách giảng viên đánh giá công trình của bạn:
- Tạo ra sự tin cậy: Việc "cho xem" là một minh chứng không thể chối cãi. Bạn đang cung cấp bằng chứng cho những gì mình nói, điều này xây dựng sự tin cậy và cho thấy bạn thực sự làm chủ công nghệ.
- Chứng tỏ sự chuyên nghiệp và đầu tư: Một người dành thời gian để tạo ra các video minh chứng cho thấy sự chuẩn bị kỹ lưỡng và một thái độ làm việc nghiêm túc. Đây là một điểm cộng rất lớn trong mắt hội đồng.
- Giúp giảng viên hiểu nhanh và sâu hơn: Thông tin trực quan được bộ não xử lý nhanh hơn văn bản rất nhiều. Một video mô phỏng 30 giây có thể truyền tải nhiều thông tin hơn cả một trang slide đầy chữ.
3. Ba Cách Dùng Pictory Để Áp Dụng "Show, Don
Trong các bài viết trước, chúng ta đã học các kỹ thuật riêng lẻ. Bây giờ, hãy hệ thống hóa chúng dưới nguyên tắc "Show, Don't Tell".
- Kỹ thuật #1: "Show" Hiệu Năng, Đừng "Tell" Về Tốc Độ
Thay vì chỉ nói "code của em đã được tối ưu", hãy chứng minh nó. Bạn có thể quay màn hình quá trình chạy một bài kiểm thử hiệu năng (benchmark), sau đó đưa video đó vào Pictory. Sử dụng tính năng "Text Overlay" để thêm các chú thích rõ ràng như "Thời gian thực thi trước tối ưu: 5.2 giây" và "Thời gian thực thi sau tối ưu: 0.8 giây". Một video như vậy có sức nặng hơn mọi lời khẳng định. - Kỹ thuật #2: "Show" Trải Nghiệm Người Dùng, Đừng "Tell" Về Giao Diện
Đừng chỉ trình chiếu các ảnh chụp màn hình tĩnh. Hãy quay lại một video ngắn về một luồng sử dụng quan trọng nhất của ứng dụng. Sau đó, dùng Pictory để biên tập lại, cắt bỏ các đoạn thừa, thêm nhạc nền nhẹ nhàng và dùng phụ đề để giải thích các bước. Video này sẽ cho giảng viên thấy được sự mượt mà và logic trong thiết kế của bạn. - Kỹ thuật #3: "Show" Luồng Hoạt Động Của Hệ Thống, Đừng "Tell" Về Biểu Đồ
Như chúng ta đã phân tích ở bài trước, một biểu đồ kiến trúc tĩnh rất khó hiểu. Hãy áp dụng kỹ thuật mô phỏng đã học: dùng ảnh biểu đồ làm nền, sau đó sử dụng các "Elements" và hiệu ứng chuyển cảnh của Pictory để tạo ra một video mô phỏng luồng dữ liệu hoặc lời gọi API đang "chảy" qua các thành phần. Đây là cách tốt nhất để "show" cho hội đồng thấy hệ thống của bạn thực sự hoạt động như thế nào.
