Trà xanh, hay còn gọi là lục trà, là một loại trà phổ biến được ưa chuộng tại Việt Nam nhờ trà có hương vị truyền thống.
Tìm hiểu về trà xanh
Trà xanh, hay còn gọi là lục trà, là một loại trà phổ biến được ưa chuộng tại Việt Nam nhờ trà có hương vị truyền thống. Nguyên liệu để sản xuất trà xanh đến từ giống trà Camellia sinensis được trồng ở nhiều tỉnh thành ở nước ta như tỉnh Phú Thọ, tỉnh Thái Nguyên, và các tỉnh miền núi phía Bắc
Dòng trà này được sản xuất qua 4 bước: Đầu tiên là thu hái trà, làm héo trà, vò trà và sao trà. Trà xanh không bị oxy hóa, do đó, sau khi thu hái trà tươi xong, người làm trà làm nhanh chóng tiến hành công đoạn làm héo trà và sao trà để chặn quá trình oxy hóa, hoặc có thể dùng cách hấp để tiêu diệt men. Khi sao hay hấp thì các enzyme sẽ nhưng hoạt động. So với các loại trà khác thì trà xanh thường có độ chát cao hơn, do quá trình sản xuất trà xanh đã giữ lại nhiều thành phần polyphenol..
Trà xanh giàu chất EGCG (Epigallocatechin gallate) - là một chất chống oxy hóa, theo nghiên cứu thì chất này có tác dụng chống lại các gốc tự do. Do đó, việc uống trà xanh mỗi ngày với liều lượng vừa phải cũng giúp bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật.
Theo nghiên cứu, trong lục trà có chứa hàm lượng chất EGCG cao, đây là chất có tác dụng chống oxy hóa, giúp ngăn ngừa sự hình thành của các gốc tự do – nguyên nhân gây ra bệnh ung thư. Vì thế, nếu duy trì thói quen uống trà xanh thường xuyên có thể ngăn ngừa bệnh và giúp duy trì sức khỏe rất tốt.
Nước trà xanh thường có màu xanh lá cây hoặc màu vàng, tương tự nước trà tươi khi pha trà. Tùy theo các dòng trà xanh mà hương vị có thể thay đổi, nhưng vị giống trà tươi là hương vị phổ biến nhất. Với hương thơm dịu nhẹ từ lúa non hay cốm non, ngọt bùi, chát và hậu vị ngọt khi thưởng thức.
Quy trình sản xuất trà xanh
Quy trình sản xuất trà xanh ( lục trà) gồm những bước sau:
Thu hái chè
Để tạo ra được mẻ trà xanh ngon thì việc đầu tiên là phải chọn lựa được nguyên liệu chất lượng. Người dân địa phương sẽ thu hái những búp trà một tôm, 2- 3 lá liền kề. Trong lá trà tươi có khoảng 4% caffein. Khi hái cần nhẹ nhàng để lá chè không bị dập, cần lựa chọn kỹ.
Tiến hành vò lá trà
Khi lá trà mang đi vò, cũng sẽ làm hao hụt lượng tanin ( chủ yếu là catechin). Bên cạnh đó, các thành phần khác được tăng lên như sis-3-hexanol, benzilic, n-pentanol vàbenzadehit, còn hoạt chất n-heptanol có ở lá trà lại được giảm.
Lá trà trong công đoạn này phải được làm dập khoảng 45%, thực hiện từ 30- 45 phút cho mỗi lần vò và cần vò 2 lượt. Nhiệt độ khi vò lá trà nằm ở khoảng 22- 24 độ C, cùng với đó là độ ẩm đạt khoảng 90%. Khi vò trà xong, thì người ta tiếp tục cho các lá trà đi qua dàn lưới sàng, giúp loại bỏ hết các tạp chất nếu có. Tiếp tục lựa chọn và phân loại những lá trà nào ngon, đạt tiêu chuẩn để diệt men.
Diệt men trà và ốp trà
Công đoạn này nhằm mục đích giữ được màu xanh tự nhiên của trà. Ngoài ra, còn giúp bảo toàn các dưỡng chất không bị hao hụt khi chế biến bao gồm catechin, vitamin và tannin. Bước này thực hiên trong thời gian ngắn, chỉ cần từ 6- 8 phút những bắt buộc phải có trong quy trình sản xuất trà xanh. Khi đã diệt men lá trà xong, lúc này lá trà được gập lại và có màu xanh đậm. Một số phương pháp để diệt men trà như:
- Hấp trà: Phương pháp này cũng có 2 loại: hấp gián đoạn và hấp liên tục. Trong quá trình hấp pectin sẽ bị hydrat hoá. Nên lá trà sẽ bớt hăng và có màu xanh đặc trưng
- Chần trà: Chần hay là luộc lá trà trong nước sôi, giúp diệt men lá trà hiệu quả. Điều này giúp trà có màu rất xanh tươi, và cách làm này cũng giúp vị đắng của trà giảm nhiều hơn so với phương pháp hấp trà ở trên
- Tôn quay: Trà được cho vào máy có hình ống và xoay liên tục, máy giúp lá trà bớt hăng và mềm.
Sấy lá trà
Lá trà sau quá trình diệt men sẽ có độ ẩm khoảng 65%. Nên người ta cho lá trà sấy khô tới khi độ ẩm đạt khoảng 3- 4 %. Khi sấy trà, tạo điều kiện cho các thành phần trong lá trà chuyển hóa. Điều này giúp cho lá trà thơm và có hương vị đặc trưng khi sử dụng. Thường thì sấy trà sẽ cần nhiệt độ từ 95- 105 độ C và sấy khoảng 30- 40 phút.
Quá trình này diễn ra 2 lần, khi lá trà được tiến hành lần thứ nhất khoảng 15 phút, độ ẩm lá trà còn 18- 20%. Sau đó, sấy lần hai thì mức nhiệt khoảng 80- 85%, lúc này độ ẩm của lá trà khoảng 3- 5%. Quá trình này giúp lá trà khô lại và vô hiệu hoá enzym polyphenols.
Phân loại và đóng gói thành phẩm
Bước này lá trà sẽ được phân loại và lựa chọn, có nhiều loại như OP, P, PS, BP, BPS, D, F. Sau đó người ta đóng gói và mang ra thị trường tiêu thụ.
Cách uống trà xanh tốt cho sức khỏe
Uống trà xanh có lợi cho sức khỏe khi được chế biến và uống một cách thích hợp. Một số lời khuyên về cách uống trà xanh tốt cho sức khỏe như sau:
- Sử dụng nước sôi hoặc nước nóng: Nước sôi hoặc nóng giúp phát huy đầy đủ các chất dinh dưỡng và hương vị trong trà xanh.
- Tránh sử dụng đường hoặc sữa: Sử dụng đường hoặc sữa có thể giảm đi các lợi ích sức khỏe của trà xanh.
- Uống trà xanh trong giờ buổi sáng hoặc chiều: Trà xanh có thể giúp tăng năng suất và tập trung, nên uống trong giờ buổi sáng hoặc chiều sẽ giúp cảm thấy tốt hơn.
- Tránh uống trà xanh trước khi đi ngủ: Trà xanh giúp cơ thể tỉnh táo, nên tránh uống trước khi đi ngủ.
- Hạn chế sử dụng trà xanh quá nhiều và quá đặc
- Không dùng trà xanh để uống thuốc tây
Trà xanh tuy rất tốt nhưng những người có bệnh huyết áp hay cholesterol tăng cao... thì phải hỏi ý kiến bác sĩ, để uống hiệu quả và phù hơp.