
1. Khái niệm và phạm vi trách nhiệm cộng đồng
Trách nhiệm cộng đồng là cam kết của doanh nghiệp hành động không chỉ vì lợi ích của cổ đông mà còn vì phúc lợi của cộng đồng nơi họ hoạt động.
Phạm vi: Trách nhiệm này rất rộng, bao gồm hỗ trợ giáo dục, y tế, hạ tầng, môi trường, văn hóa – thể thao và sinh kế cho người dân địa phương.
Vị trí trong ESG: Đây là một phần mở rộng của yếu tố "S – xã hội", thể hiện doanh nghiệp là thành viên có trách nhiệm.
Phát triển địa phương: Là việc kết hợp lợi ích doanh nghiệp và địa phương để tạo ra giá trị đôi bên (shared value), từ các chương trình tài trợ quy mô nhỏ đến các dự án hạ tầng, đầu tư sinh kế quy mô lớn.
2. Các hình thức đầu tư cộng đồng mà doanh nghiệp thực hiện
Doanh nghiệp có thể đầu tư vào cộng đồng theo nhiều hình thức trực tiếp và gián tiếp:
Giáo dục: Tài trợ học bổng, xây dựng thư viện, cung cấp trang thiết bị học tập cho con em địa phương.
Y tế: Hỗ trợ trạm y tế, tổ chức khám – chữa bệnh lưu động, cung cấp trang thiết bị y tế.
Hạ tầng: Xây dựng hoặc cải tạo đường nông thôn, hệ thống điện, nước sạch và nhà vệ sinh.
Sinh kế xanh: Đào tạo nghề, hỗ trợ vốn, kết nối thị trường cho hộ nghèo và đồng bào thiểu số.
Văn hóa: Tài trợ các chương trình văn hóa – thể thao, bảo tồn di sản địa phương nhằm giữ gìn bản sắc vùng miền.
3. Liên kết phát triển địa phương: Chuỗi giá trị và sinh kế bền vững
Để tạo ra tác động bền vững, doanh nghiệp cần biến cộng đồng địa phương thành đối tác phát triển thay vì chỉ là đối tượng thụ hưởng:
Mua sắm đầu vào địa phương: Mua nguyên vật liệu từ nguồn địa phương, đảm bảo giá công bằng.
Xây dựng hợp tác xã: Cung cấp kỹ thuật, vốn và hỗ trợ thị trường để nông hộ địa phương nâng cao hiệu suất.
Dự án "nông nghiệp hỗ trợ": Tài trợ giống, phân bón, và đào tạo kỹ thuật để nâng cao năng lực sản xuất.
Đồng đầu tư: Hợp tác với Nhà nước và các tổ chức phi chính phủ (NGO) để đồng đầu tư vào các dự án phát triển hạ tầng vùng sâu, vùng xa.
Mục tiêu là tạo ra sự chủ động tham gia và sở hữu dự án của chính cộng đồng.
4. Đo lường tác động xã hội: Chỉ số và công cụ
Việc đo lường tác động xã hội là bắt buộc để chứng minh tính hiệu quả của các khoản đầu tư cộng đồng:
SROI (Social Return on Investment): Công cụ chuyển đổi giá trị xã hội thành chỉ số tài chính tương đương.
Chỉ số phổ biến: Số người được hưởng lợi, mức thu nhập tăng thêm, số việc làm được tạo ra, và mức độ cải thiện cơ sở hạ tầng.
Khảo sát: Thực hiện khảo sát cộng đồng trước và sau dự án, phỏng vấn định tính để đánh giá sự thay đổi về nhận thức và cải thiện sinh kế.
Các công cụ đánh giá tác động ESG thường có chỉ tiêu “impact on community” để đo lường hiệu quả xã hội một cách rõ ràng.
5. Vai trò của HSTX trong kết nối và triển khai dự án cộng đồng
HSTX là cầu nối quan trọng, đảm bảo các dự án cộng đồng được thiết kế và triển khai một cách hiệu quả và bền vững:
Kết nối đối tác: Kết nối doanh nghiệp với chính quyền địa phương và các NGO có kinh nghiệm để xây dựng dự án phù hợp với bối cảnh địa bàn.
Thiết kế chương trình: Hỗ trợ doanh nghiệp thiết kế chương trình dựa trên khảo sát địa phương, tránh các mô hình "phát triển kiểu trên đầu" không phù hợp.
Công cụ và Báo cáo: Cung cấp công cụ đo lường tác động (SROI), hỗ trợ đánh giá, báo cáo định kỳ và truyền thông dự án.
Giám sát: Đồng hành với doanh nghiệp trong quá trình giám sát, đánh giá và hiệu chỉnh dự án theo thực tế để tối đa hóa tác động xã hội.