Cao Bằng

Cao Bằng là một tỉnh miền núi nằm ở phía Đông Bắc Việt Nam, cách thủ đô Hà Nội khoảng 286 km. Phía Bắc và Đông Bắc giáp với tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc) với đường biên giới dài khoảng 333 km. Phía Tây giáp các tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang, phía Nam giáp tỉnh Bắc Kạn và Lạng Sơn, với nhiều dân tộc cùng sinh sống, trong đó đông nhất là người Tày và Nùng.

Theo dữ liệu Sáp nhập tỉnh, thành Việt Nam 2025, Cao Bằng có:

• Diện tích: 6.700 km², xếp thứ 23
• Dân số: 573.119 người, xếp thứ 33

Lịch sử Cao Bằng gắn liền với các triều đại phong kiến và được đổi thành tỉnh vào năm 1832 dưới triều vua Minh Mạng. Tỉnh được biết đến là “cái nôi” đầu tiên của cách mạng Việt Nam, từng là căn cứ địa cách mạng của Bác Hồ và Trung ương Đảng trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp. Nổi bật nhất là sự kiện Bác Hồ trở về Pác Bó (xã Trường Hà, huyện Hà Quảng) vào ngày 28/01/1941, trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam, dựa trên tầm nhìn chiến lược về “Thiên thời, địa lợi, nhân hòa”.

Cao Bằng cũng là nơi diễn ra nhiều trận đánh lớn, góp phần vào thắng lợi của cuộc kháng chiến.

Ngày 16 tháng 6 năm 2025, theo nghị quyết sửa đổi Hiến pháp năm 2013, toàn bộ các đơn vị hành chính cấp huyện tại tỉnh Cao Bằng được giải thể. Cùng ngày, theo nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, tỉnh Cao Bằng có 56 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 3 phường và 53 xã.

Tỉnh Cao Bằng có diện tích đất tự nhiên 6.690,72 km², là cao nguyên đá vôi xen lẫn núi đất, có độ cao trung bình trên 200 m, vùng sát biên có độ cao từ 600–1.300 m so với mặt nước biển. Núi non trùng điệp. Rừng núi chiếm hơn 90% diện tích toàn tỉnh. Từ đó hình thành nên 3 vùng rõ rệt: Miền đông có nhiều núi đá, miền tây núi đất xen núi đá, miền tây nam phần lớn là núi đất có nhiều rừng rậm. Đất đai phần lớn là đất feralit trên đá vôi, thuận lợi cho việc trồng các loại cây công nghiệp. Sông Bằng Giang và sông Gâm là hai hệ thống sông chính chảy qua tỉnh.

Đa số diện tích Cao Bằng được che phủ bởi rừng vì thế không khí khá trong sạch ở các vùng nông thôn, các khu dân cư và ở trung tâm thành phố. Các tuyến đường chính của Cao Bằng có mức độ ô nhiễm bụi không cao, do phương tiện giao thông ít, mật độ dân số thấp. Cao Bằng không bị ô nhiễm bởi các khí thải nhà kính và nhiều khí độc khác. Bởi vậy, so với các địa phương khác của Việt Nam, Cao Bằng là một trong những tỉnh có khí hậu trong lành và ít ô nhiễm nhất.

Nhìn chung Cao Bằng có khí hậu ôn hòa dễ chịu. Khí hậu Cao Bằng mang đặc trưng của vùng nhiệt đới gió mùa, chịu ảnh hưởng của địa hình núi cao nên có mùa đông lạnh hơn so với các tỉnh đồng bằng. Nhiệt độ trung bình năm khoảng 20°C. Lượng mưa trung bình hàng năm đạt từ 1.300 - 1.600 mm. Cao Bằng thường xuyên có sương mù vào sáng sớm và có thể xuất hiện băng tuyết trên đỉnh núi cao vào mùa đông.

Nền kinh tế của Cao Bằng chủ yếu dựa vào nông - lâm nghiệp, khoáng sản và du lịch. Nông sản đặc trưng gồm có:

• Lê Đông Khê: Trồng ở vùng đất cao Đông Khê, có vị ngọt thanh.
• Hạt dẻ Trùng Khánh: Một đặc sản nổi tiếng, được Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý vào năm 2011.
• Quýt Trà Lĩnh: Vị ngọt, có mùi thơm đặc trưng.

Tỉnh có nguồn tài nguyên khoáng sản đa dạng như mangan, thiếc, quặng sắt, và vật liệu xây dựng.

Năm 2022, tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRDP) của Cao Bằng đạt 5,5%, đứng thứ 40/63 cả nước. Thu nhập bình quân đầu người khoảng 38 triệu đồng/năm. Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 15,35% năm 2021 xuống còn 12,9% năm 2022.

Cao Bằng là nơi giao thoa của nhiều nền văn hóa dân tộc như Tày, Nùng, Mông, Dao, Sán Chỉ... với những lễ hội truyền thống, trang phục đặc sắc và ẩm thực phong phú.

Các điểm du lịch nổi tiếng có thể kể đến như:

• Thác Bản Giốc: Một trong bốn thác nước lớn nhất nằm trên đường biên giới giữa các quốc gia. Thác có độ cao khoảng 30m với nhiều tầng đá vôi.
• Khu di tích lịch sử Pác Bó: Nơi Bác Hồ từng sống và làm việc, gồm suối Lê-nin, núi Các Mác và hang Cốc Bó.
• Hồ Thang Hen: Một quần thể gồm 36 hồ nước ngọt, nối thông nhau tạo thành một thắng cảnh độc đáo.
• Công viên địa chất non nước Cao Bằng: Được UNESCO công nhận là Công viên Địa chất Toàn cầu vào năm 2018.

Văn hóa địa phương phong phú với các lễ hội truyền thống như Lồng Tồng, Nàng Hai và nhiều món ăn đặc trưng như vịt quay 7 vị, phở chua, và bánh trứng kiến. Tỉnh cũng có 5 làng nghề thủ công mỹ nghệ được công nhận, bao gồm làng rèn Phúc Sen và làng hương Phja Thắp.

Với tiềm năng du lịch lớn và tài nguyên thiên nhiên phong phú, Cao Bằng đang từng bước phát triển kinh tế - xã hội, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Tỉnh đang hướng tới mục tiêu trở thành một điểm đến du lịch sinh thái và văn hóa quan trọng của Việt Nam, đồng thời cải thiện đời sống người dân, hướng tới phát triển bền vững.