Ninh Bình

Ninh Bình là một tỉnh nằm ở cực Nam của đồng bằng sông Hồng, cách thủ đô Hà Nội khoảng 93 km về phía Nam. Tỉnh có vị trí địa lý đặc biệt, là ranh giới tự nhiên giữa ba vùng kinh tế: Đồng bằng sông Hồng, Tây Bắc và Bắc Trung Bộ. Ninh Bình có địa hình đa dạng bao gồm cả đồng bằng, đồi núi và bờ biển. Địa hình này tạo nên sự khác biệt rõ rệt về tài nguyên và cảnh quan so với các tỉnh lân cận.

Theo dữ liệu Sáp nhập tỉnh, thành Việt Nam 2025, Ninh Bình có:

• Diện tích: 3.943 km², xếp thứ 31
• Dân số: 4.412.264 người, xếp thứ 6

Lịch sử Ninh Bình gắn liền với sự hình thành của nhà nước phong kiến độc lập đầu tiên của Việt Nam. Cụ thể, vào thế kỷ thứ X, Đinh Bộ Lĩnh đã chọn vùng đất Hoa Lư (nay là huyện Hoa Lư, Ninh Bình) làm kinh đô sau khi dẹp tan loạn 12 sứ quân, lập nên nước Đại Cồ Việt. Đây là kinh đô của nhà Đinh và nhà Tiền Lê trong suốt 42 năm. Việc chọn Hoa Lư làm kinh đô cho thấy tầm quan trọng của vùng đất này về mặt quân sự và chính trị.

Sau này, dưới thời nhà Nguyễn, tỉnh Ninh Bình được thành lập vào năm 1829. Trải qua các thời kỳ, Ninh Bình nhiều lần thay đổi địa giới hành chính. Đặc biệt, sau năm 1976, tỉnh Ninh Bình được sáp nhập với tỉnh Hà Nam thành tỉnh Hà Nam Ninh. Đến năm 1991, tỉnh Ninh Bình được tái lập và tồn tại đến ngày nay với 8 đơn vị hành chính cấp huyện, bao gồm 1 thành phố (Ninh Bình), 1 thị xã (Tam Điệp) và 6 huyện (Gia Viễn, Hoa Lư, Nho Quan, Tam Điệp, Kim Sơn, Yên Khánh).

Ngày 12 tháng 6 năm 2025, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 202/2025/QH15 về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh (nghị quyết có hiệu lực từ ngày 12 tháng 6 năm 2025). Theo đó, sáp nhập tỉnh Hà Nam và tỉnh Nam Định vào tỉnh Ninh Bình.

Ninh Bình bao gồm cả 3 loại địa hình:

• Vùng đồi núi: Chiếm khoảng 30% diện tích, tập trung ở các huyện Nho Quan, Gia Viễn và một phần của thành phố Tam Điệp. Địa hình nổi bật là những dãy núi đá vôi Karst, tạo nên cảnh quan kỳ vĩ, đặc trưng cho du lịch sinh thái và hang động.
• Vùng đồng bằng: Chiếm khoảng 60% diện tích, bao gồm các huyện Hoa Lư, Yên Khánh, Gia Viễn, Nho Quan, Kim Sơn. Đây là vùng đất màu mỡ, phù hợp cho nông nghiệp lúa nước.
• Vùng ven biển: Bao gồm hai huyện Kim Sơn và Yên Khánh với đường bờ biển dài khoảng 18 km. Vùng này có các bãi bồi ven biển, hệ sinh thái ngập mặn với nhiều loài thủy sản và chim di trú.

Ninh Bình nằm trong vùng khí hậu cận nhiệt đới ẩm:

• Mùa hè: nóng ẩm, mùa mưa từ tháng 6 đến tháng 10
• Mùa đông: khô lạnh từ tháng 11 năm trước đến tháng 3 năm sau
• Mùa xuân và mùa thu: là tháng 4, tháng 10 tuy không rõ rệt như các vùng nằm phía trên vành đai cận nhiệt đới.
• Lượng mưa trung bình hàng năm: 1.700 - 1.900 mm; nhiệt độ trung bình 23,5°C; độ ẩm tương đối trung bình: 80 - 85%.

Ninh Bình đang chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp, dịch vụ và du lịch.

• Công nghiệp: Là động lực phát triển chính, với sự đóng góp lớn từ các ngành công nghiệp chủ lực như xi măng, khai thác đá, sản xuất ô tô (nhà máy Hyundai Thành Công với công suất 000 xe/năm). Năm 2023, giá trị sản xuất công nghiệp của Ninh Bình đạt 73.650 tỷ đồng.
• Nông nghiệp: Vẫn đóng vai trò quan trọng, với các cây trồng chủ lực như lúa, ngô, và các sản phẩm đặc trưng như dứa (Tam Điệp), cói (Kim Sơn). Diện tích trồng lúa đạt khoảng 000 ha mỗi năm.
• Du lịch: Là ngành kinh tế mũi nhọn, tạo ra nguồn thu lớn và việc làm cho người dân. Năm 2023, tỉnh đón 6,5 triệu lượt khách, tăng 58,7% so với cùng kỳ. Doanh thu từ du lịch ước đạt 300 tỷ đồng, tăng 65,5%.
• Xã hội: Tỉnh có hệ thống giáo dục, y tế được chú trọng đầu tư. Tỷ lệ hộ nghèo giảm đáng kể, chỉ còn 2,69% vào năm 2023. Tỷ lệ đô thị hóa của tỉnh đạt 32,8%.

Ninh Bình nằm ở vùng giao thoa giữa các khu vực: Tây Bắc, đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ. Đặc điểm đó đã tạo ra một nền văn hóa Ninh Bình tương đối năng động, phát triển trên nền tảng văn minh châu thổ sông Hồng. Đây là vùng đất phù sa cổ ven chân núi có con người cư trú từ rất sớm, họ là chủ nhân của các nền Văn hóa Tràng An, Hòa Bình, Đồng Đậu, Bắc Sơn, Đa Bút và Đông Sơn.

Ninh Bình còn được mệnh danh là “bảo tàng lịch sử ngoài trời” và “Vịnh Hạ Long trên cạn”, bao gồm:

• Di sản Thế giới Quần thể danh thắng Tràng An: Được UNESCO công nhận vào năm 2014, đây là di sản hỗn hợp đầu tiên của Việt Nam. Quần thể này gồm 3 khu vực chính:
  • Khu du lịch sinh thái Tràng An: Nổi tiếng với hệ thống hang động xuyên thủy, đi thuyền khám phá các thung nước và núi đá vôi.
  • Cố đô Hoa Lư: Gồm đền thờ vua Đinh, vua Lê, là nơi ghi dấu thời kỳ lập quốc của triều đại phong kiến độc lập đầu tiên của Việt Nam.
  • Khu du lịch Tam Cốc - Bích Động: Nổi tiếng với "ba hang" (Tam Cốc) và ngôi chùa cổ (Bích Động), nơi du khách có thể ngồi thuyền chiêm ngưỡng những cánh đồng lúa nước và vách đá hùng vĩ.
• Vườn quốc gia Cúc Phương: Vườn quốc gia đầu tiên của Việt Nam, có hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới với đa dạng sinh học phong phú.
• Chùa Bái Đính: Quần thể chùa lớn nhất Đông Nam Á, nơi có nhiều kỷ lục Việt Nam và châu Á.
• Nhà thờ Phát Diệm: Một công trình kiến trúc độc đáo kết hợp giữa kiến trúc phương Đông và phương Tây, được xây dựng hoàn toàn bằng đá.

Ninh Bình là một tỉnh có tiềm năng phát triển mạnh mẽ, kết hợp giữa yếu tố lịch sử, văn hóa và tài nguyên thiên nhiên đa dạng. Với vị trí chiến lược, kinh tế phát triển và đặc biệt là ngành du lịch đang bùng nổ, Ninh Bình đang dần khẳng định vị thế của mình trên bản đồ du lịch Việt Nam và quốc tế. Tỉnh này không chỉ là một điểm đến hấp dẫn mà còn là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa, lịch sử quý báu của dân tộc Việt Nam.